วิธีบูชาพญานาค และ ยันต์พญานาค
พญานาค จัดเป็นหนึ่งในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ชั้นสูงของทางล้านนา ดังจะเห็นได้ตามวัดวาอารามและสถานที่ประกอบพิธีกรรมต่างๆ เนื่องจากถือกันว่า พญานาคคือสัตว์กึ่งเทพชั้นสูง ซึ่งมีตำนานความเป็นมาเกี่ยวพันกับพระศาสนาพุทธเป็นอย่างยิ่ง
ในตำนานความเชื่อในทางไสยเวทย์ พญานาค ยังเป็นเจ้าแห่งแผ่นดินและมหานที ปกปักรักษาแผ่นดินแผ่นน้ำ และเชื่อกันว่า ในอาณาบริเวณของเมืองพญานาคนั้น เต็มไปด้วยทรัพย์สมบัติมากมายมหาศาล
จึงมีคติการบูชาพญานาค ทั้งในแง่การนบน้อมให้เป็นเจ้าผู้ช่วยดูแลรักษาบ้านเรือนครอบครัว คุ้มครองที่อยู่อาศัย หากในที่อยู่นั้นๆ มีเรื่องขึดเรื่องอัปมงคล หรือต้องการเรียกสิริมงคลให้กับบ้านเรือนที่บ้านที่ดิน นอกจากการสักการะบูชาท้าวทั้งสี่แล้ว ทางล้านนายังมีพิธีขอที่ดินจากพญานาคกันอีกด้วย
กับอีกประการก็คือ เชื่อกันว่า พญานาคเป็นผู้รักษาทรัพย์สมบัติมหาศาล จึงจะดลบันดาลให้ผู้ศรัทธาบูชา ได้มีทรัพย์สินเงินทอง ได้โชคได้ลาภ ไปแห่งหนใดประสบแต่ความสุขสวัสดี ไม่มีภูติปีศาจหรือสิ่งชั่วร้ายใดจะทำร้ายได้
หากมีความเคารพนับถือในพญานาคแล้ว ก็สามารถบูชาองค์พญานาคได้ ดังวิธีการต่อไปนี้
วิธีบูชาพญานาค
เหมาะที่จะบูชาในวันพระ หรือวันขึ้น ๑๕ ค่ำ
เครื่องสักการะบูชา
จัดเครื่องสักการะด้วยดอกไม้ธูปเทียน น้ำสะอาด ผลไม้ ดังนี้
ดอกไม้
แนะนำให้ใช้ดอกไม้สีขาว หากเป็นดอกไม้ที่มีกลิ่นหอมด้วยก็จะดีมาก หรือจะใช้เทียนหอม น้ำมันหอม ร่วมสักการะด้วยก็ได้
ตัวอย่างดอกไม้บูชา ดอกบัว, ดอกมะลิ, ดอกกุหลาบขาว, ดอกพุด ฯลฯ หรือดอกไม้อื่นๆ ที่มีสีขาว
ดอกไม้จะนำร้อยเป็นพวงมาลัย หรือจัดเป็นช่อใส่พาน หรือทำเป็นสวยดอก (กรวยดอกไม้) ได้เช่นกัน
เทียน ใช้ ๒ เล่ม
ธูป ใช้ ๕ หรือ ๗ หรือ ๙ ดอก ** ไม่ควรใช้ธูป ๑ ดอก หรือจำนวนเลขคู่
น้ำสะอาด ๑ แก้ว
ผลไม้ นิยมใช้จำนวน ๓, ๕, ๙ ชนิด แต่จริงๆ แล้ว ชนิดเดียวก็ได้ โดยถวายได้ตามกำลัง (หรือหากไม่พร้อม จะไม่ใช้ก็ได้)
เมื่อจัดเครื่องสักการะดีแล้ว ก็ตั้งเครื่องไหว้หน้ารูปยันต์พญานาคที่ติดประดับไว้ หรือนำยันต์ใส่ในภาชนะตั้งเบื้องหน้า
ลำดับการสักการะบูชา
๑. เริ่มไหว้ด้วยการตั้งนะโม ๓ จบ กล่าวคำบูชาคุณพระพุทธเจ้า
นะโมตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ (๓ จบ)
แล้วตั้งจิตอธิษฐาน
๒. กล่าวคำอาราธนาพญานาค
โภณโต๋ ราชนาคา พญานาคราชผู้ประเสริฐ อันเกิดมาเป็นเจ้าแก่หมู่นาคทั้งหลาย บัดนี้หมายมีตัวข้าพเจ้า….(ชื่อสกุล)… ได้มาระลึกถึงคุณแห่งองค์พญานาคเจ้า จึงได้ตกแต่งมายังเครื่องสักการะบูชา มีข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียน และเครื่องบูชานานา ขออราธนาท่านเจ้าพญาได้มารับเครื่องบูชาเหล่านี้ และมอบความสุข ความเจริญ วรรณะ สุขะ พละ ดลบันดาลให้ข้าพเจ้าและครอบครัวญาติพี่น้อง (หรือเอ่ยชื่อบุคคลที่ต้องการได้) ให้สมมุ่งมาตรปรารถนาในทุกสิ่งอัน มีทรัพย์สมบัติอันมั่นคง มีที่อยู่ที่อาศัยปลอดภัย และบริบูรณ์ด้วยความสุขด้วยเทอญ
๓. คำสวดมนต์บูชาตามท้าย
วิรูปักเขหิ เม เมตตัง
เมตตัง เอราปะเถหิ เม
ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตตัง
เมตตัง กัณหาโคตะมะเกหิ จะ
…
อาสีวิสา โฆระวิสา เย สัพเพ นะยะนาวุธา
ชะลัฏฐา วา ถะลัฏฐาวา ปัพพะเตยยา นะทีจะรา
กะโรนตุ โน มะหาโสตถิง อายุมาโรคิยัง สะทาฯ
** ของที่ไหว้พญานาคนี้ เมื่อลาแล้ว สามารถนำมาแจกจ่ายกันรับประทานได้ จัดเป็นผลไม้มงคล
สำหรับคาถาสวดมนต์นั้น มีความหมายถึงการแผ่เมตตาให้กับพญานาค
และขอพรจากพญานาคให้กับตนเอง เป็นภาษาบาลี
บทที่นำมาแนะนำนี้ เป็นบทหนึ่งในพระคาถาขันธปริตร อันเป็นส่วนหนึ่งของอหิราชสูตร บทว่าด้วยพระสูตรที่กล่าวถึง พญางูทั้ง ๔ สกุล
วิรูปักเขหิ เม เมตตัง (ความเป็นมิตรของเราจงมีกับพญางูตระกูลวิรูปักขะทั้งหลาย)
เมตตัง เอราปะเถหิ เม (ความเป็นมิตรของเราจงมีกับพญางูตระกูลเอราปถะทั้งหลาย)
ฉัพยาปุตเตหิ เม เมตตัง (ความเป็นมิตรของเราจงมีกับพญางูตระกูลฉัพยาปุตตะทั้งหลาย)
เมตตัง กัณหาโคตะมะเกหิ จะ (ความเป็นมิตรของเราจงมีกับพญางูตระกูลกัณหาโคตมกะทั้งหลาย)
**ในพระไตรปิฎก พญานาคมีด้วยกัน ๔ ตระกูล คือ
ตระกูลวิรูปักษ์ เป็นพญานาคสีทอง
ตระกูลเอราปถ เป็นพญานาคชสีเขียว
ตระกูลฉัพพยาปุตตะ เป็นพญานาคสีรุ้ง
ตระกูลกัณหาโคตมะ เป็นพญานาคสีดำ
สำหรับอีกบทหนึ่ง มาจาก คาถาอุปปาตะสันติ เป็นบทสวดที่มีพลานุภาพคุ้มครองรักษา ทั้งผู้สวดและผู้ฟังให้หลุดพ้นจากภยันตรายต่างๆ
ในบทนี้ เป็นการกล่าวถึงพญานาค
อาสีวิสา โฆระวิสา เย สัพเพ นะยะนาวุธา
ชะลัฏฐา วา ถะลัฏฐาวา ปัพพะ เตยยา นะทีจะรา
กะโรนตุ โน มะหาโสตถิง อายุมาโรคิยัง สะทา
(หมู่นาคราชทั้งปวงเหล่าใด เป็นนาคราชมีพิษร้ายแรง มีพิษน่าสะพรึงกลัว มีนัยน์ตาเป็นอาวุธ ดำรงอยุ่ในน้ำ ดำรงอยู่บนบก ดำรงอยู่ที่ภูเขา หรือว่าเที่ยวไปในน้ำ
ขอนาคราชทั้งปวงเหล่านั้น จงประทานความสวัสดีอันประเสริฐ ความมีอายุ และความไม่มีโรค แก่ปวงข้าพเจ้าในกาลทุกเมื่อด้วยเทอญ)
(คาถาเต็มมีว่า)
สุมะโน สุมะนะจะโล อะระวาเฬระปัตตะโก จัมเปยโย มุจะลินโท จะ กัมพะโล ภุชะคิสสะโร.
(สุมนะนาคราช สุมนะจละนาคราช อาระวาฬะนาคราช เอรปัตตกะนาคราช จัมเปยยะนาคราช มุจลินทนะนาคราช กัมพละนาคราช ผู้เป็นใหญ่แห่งนาคราช ฯลฯ)
อาสิวิสา โฆระวิสา เย สัพเพ นะยะนาวุธา ชะลัฏฐา วะ ถะลัฏฐา วา ปัพพะ เตยยา นะทีจะรา กะโรนตุ โน มะหาโสตถิง อายุมาโรคิยัง สะทา
(หมู่นาคราชทั้งปวงเหล่าใด เป็นนาคราชมีพิษร้ายแรง พิษ น่าสะพรึงกลัวมีนัยน์ตาเป็นอาวุธ ดำรงอยุ่ในน้ำ ดำรงอยู่บนบก ดำรงอยู่ที่ภูเขา หรือว่าเที่ยวไปในน้ำ ขอนาคราชทั้งปวงเหล่านั้น จงประทานความสวัสดีอัน ประเสริฐ ความมีอายุ และความไม่มีโรค แก่ปวงข้าพเจ้าในกาลทุกเมื่อเถิด)
สำหรับท่านที่อยากบูชาพญานาค ในรูปแบบของยันต์ นำพกพาติดตัว หรือประดับไว้ในบ้านเรือนได้
สำนักศรียันตราของเรา มียันต์พญานาค ที่ปลุกเสกแล้วในวาระฤกษ์นันทนเศรษฐีและฤกษ์เทวีจันทร์มหาโชค โดยมีด้วยกัน ๒ ขนาด เพื่อความสะดวกในการสักการะบูชา
ยันต์บรรจุคาถาสักการะพญานาค พระสูตรขันธปริตร และลงนามพญานาคครบทั้ง ๔ สกุลไว้ในยันต์ โดยคำกล่าวโอกาสบูชาพญานาคนั้น สืบมาจากปั๊บสาเก่าแก่
สามารถลงนามชื่อสกุล หรือเลขที่บ้าน เลขที่อาคารร้านค้า ลงในยันต์ได้